Wiele ptaków posiada kontrastowe, np. czarno-białe, upierzenie. Pewnie dlatego wiele z nich - sroki, pingwiny czy bociany - bardzo łatwo zapamiętujemy, a one same stają się nawet elementem pop-kultury. Orki, panda wielka, szop pracz czy zebra, to kolejne przykłady. Jednak z punktu widzenia biologii, to przecież nie to jak my, ludzie, odbieramy układ kolorów jest najważniejsze. To wszak cechy związanie z ich parametrami życia.
Utrzymanie czarno – białego kontrastu musi być bardzo kosztowne, zwłaszcza, że białe pióra szybko się brudzą. - To troszkę jak noszenie białej eleganckiej koszuli i czarnego fraku, na podstawie to których inni znakomicie potrafią ocenić nasz status na przyjęciu czy w operze – wyjaśnia prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. U ptaków, sąsiadujące ze sobą białe i czarne pióra są ważnym wskaźnikiem jakości osobniczej. Partnerzy na tej podstawie rozpoznają jakość drugiego osobnika, a rodzice potrafią nawet ocenić zdrowie młodych. Choć to przypuszczenia, to jednak mające solidne biologiczne podstawy. - Wybarwienie piór ciemnym pigmentem wymaga depozycji melaniny, która jest jednocześnie antyoksydantem. Użycie tego barwnika jest kosztowne dla osobnika i stanowi swoisty kompromis między obroną od wolnych rodników a kosztami produkcji – precyzyjnie dopowiada dr Marcin Tobółka, także z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Melanina w składzie piór to nie tylko ich ciemne ubarwienie, ale i zapewnienie ochrony przed uszkodzeniem ze strony bakterii keratynofagicznych, czyli mikroorganizmów degradujących strukturę piór. – Teoria wydaje się prosta, to jednak w praktyce o relacjach pomiędzy wybarwieniem piór, a zagęszczeniem i różnorodnością bakterii na nich żyjących wiemy naprawdę niewiele – zgodnie podkreślają naukowcy. - Zaczęliśmy się nad problemem solidniej zastanawiać, patrząc na typowo polski gatunek ptaka, na bociana białego.
Współpracując z kolegami z Iraku i mając do dyspozycji możliwości francuskich laboratoriów mikrobiologicznych, poznańscy badacze właśnie opublikowali wyniki swoich dociekań na łamach specjalistycznego czasopisma Current Zoology.
Analiza zawartości bakterii i grzybów w sąsiadujących białych i czarnych piórach piskląt bociana białego wskazuje, że czarne pióra charakteryzowały się większą zawartością i różnorodnością mikroorganizmów niż pióra białe. Jednak niektóre wyniki uzyskane innymi metodami mikrobiologicznymi, są wręcz odwrotne. - Sprawa niestety nie jest prosta, można nawet powiedzieć, zdecydowanie nie jest czarno-biała – tłumaczy prof. Tryjanowski. Również zachowanie dorosłych ptaków nieco zaskakuje. Lepiej pilnowały swoich młodych, gdy te miały więcej bakterii na piórach. Może wynika to z tempem wzrostu piskląt, które było pozytywnie skorelowane z zagęszczeniem i różnorodnością mikroorganizmów na białych, a negatywnie z liczbą gatunków mikroorganizmów na czarnych piórach? To bardzo ciekawe, choć przynajmniej na razie nieco trudno interpretowalne wyniki. Jednak jedno jest pewne, bocian biały to fascynujący gatunek – wyjaśnia dr Tobółka.
Artykuł: Rubaiee Z.A., Murayati H.A., Tobolka M., Tryjanowski P., Møller A.P. Not so black, not so white: Differences in microorganism load of contiguous feathers from white stork chicks, Current Zoology, zoaa062, https://doi.org/10.1093/cz/zoaa062
W całości – opcja open access - artykuł można przeczytać tutaj.
Pisklęta bocianie oczekujące na założenie obrączek i pomiary (Fot. Marcin Tobółka)
Skrzydło bociana białego – widoczny silny kontrast bieli i czerni (Fot. Marcin Tobółka)
Dorosły bocian biały (Fot. Marcin Tobółka)A
Tekst: prof. PiotrTryjanowski i dr Marcin Tobółka
Redakcja: Iwona Cieślik, Rzeczniczka prasowa UPP
