„Uważaj na nie. Kiedy mówią o każdym smaku, mają na myśli każdy smak - dostajesz wszystkie zwykłe, takie jak czekolada, mięta pieprzowa i marmolada, ale możesz też dostać szpinak, wątróbkę i flaki ” - tymi słowy Ron Weasley ostrzegł Harry'ego Pottera przed żelkami Bertie Bott.
Żelki są znane od wieków, jednak to popkultura wykreowała je na światowy fenomen w grupie produktów spożywczych. Czym są tzw. żelki, fasolki, czy „gumisie”? To cukierki o charakterystycznym kształcie, wypełnione aromatyczną galaretką, sprzedawane w różnych kolorach i smakach. Sięgając tysiące lat wstecz znaleziono dane wskazujące, że już wtedy 
przygotowywano kolorowe żelki bez barwników spożywczych. Na początku były to po prostu blade cukierki do żucia, które mają te same korzenie receptury co tureckie przysmaki, tzw. Turkish Delight. Wieki później dodano kolorową zewnętrzną skorupkę cukierka, która uzupełnia żelki znane nam dzisiaj pod postacią „fasolek”. W przeciwieństwie do ekstremalnych smaków zawartych w żelkach Bertie Bott's w książce „Harry Potter”, na rynku wśród najpopularniejszych smaków wytwarzanych przez producentów znajdziemy przede wszystkim owocowe i deserowe. Jak dokładnie są wykonane i jaki mają wpływ na nasze zdrowie? Poznajmy lepiej żelki.
Składniki żelków typu „fasolki” są podzielone na dwie części, pierwsza to gumowe wnętrze, która składa się z płynnego cukru, glukozy i skrobi lub żelatyny. Często dodaje się również naturalne aromaty, czy przeciery owocowe, koncentraty soków, płatki kokosowe, kawę, herbatę itp. Dla uzyskania pożądanej tekstury składniki często łączy się ze skrobią i pektynami, zwłaszcza jeśli nadzienie zawiera owoce lub ich soki. Druga część to tzw. zewnętrzne łupiny lub skórki, które składają się głównie z cukru, barwników, aromatów i wosku. Składniki, w zależności od producenta mogą się nieznacznie różnić ze względu na ich własne, oryginalne receptury. Żelki są łatwe w przygotowaniu i jeśli w miejsce cukru będą dodane naturalne substancje słodzące i składniki owocowe, wtedy mogą stanowić zdrową przekąskę dla dzieci, jak i dorosłych.
Spożywanie zbyt dużej ilości żelków zawierających różne formy cukru oczywiście nie zapewni nam żadnego korzystnego efektu zdrowotnego. Z drugiej strony jednak żelki to nie tylko słodkie cukierki i nadzienia do żucia. Unikalny profil żelków daje szerokie możliwości wprowadzania bioaktywnych składników, które zwiększają ich prozdrowotne właściwości. Dzisiaj oprócz soków i pulp owocowych, zestawów ziół i przypraw do żelków są dodawane także różne witaminy i składniki mineralne. Wszystkie wspomniane składniki spożywane w postaci zestalonej, nie są kojarzone z lekami, lecz raczej ze słodyczami, co powoduje, że chętniej po nie sięgamy. Żelki zawierające odpowiedni zestaw koncentratów owocowych spożywane w liczbie kilku sztuk dziennie są w stanie zaspokoić dzienne zapotrzebowanie dzieci na witaminę C. Ciekawostką może być to, że w badaniach pediatrycznych żelki są używane do uczenia dzieci połykania leków. W ostatnich latach ogromną popularność zyskały także żelki z probiotykami, których główne działanie jest ukierunkowane na poprawę mikrobioty naszych jelit, a dzięki temu poprawie funkcjonowania całego organizmu. Należy jednak nadal pamiętać o tym, że aby żelki stanowiły element wsparcia zdrowotnego w naszym menu, warto czytać etykietę produktu i dokonywać świadomych zakupów.
Yolanda Victoria Rajagukguk, opiekun naukowy Anna Gramza-Michałowska
Katedra Technologii Gastronomicznej i Żywności Funkcjonalnej
Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
Redakcja: Iwona Cieślik, rzeczniczka prasowa UPP
Bibliografia:
Yuliana, M.; Rivero, S.; García, M. A. Functional Jelly Beans Based on Hydrocolloids and Citrus Cremogenates. 2017, 4 (10), 8359–8369.
Sockolow, R. E.; Solomon, A. B. Pediatric Drug Development, 2nd ed.; Mulberg, A. E., Ed.; Wiley: New Jersey, 2014; Vol. 36. https://doi.org/10.1016/j.clinthera.2014.01.012.
Takuro Oyama, T., Kakuta, N., Mita, N., Kawahito, S., Tanaka, K., Tsutsumi, Y. M. Jelly-type carbohydrate supplement in healthy subjects suppresses the catabolism of adipose tissue and muscle protein and improves their satisfactions. Clinical Nutrition Experimental 2018, 19, 1-11.
